Χθες στο σχολείο μας η Στ΄τάξη παρουσίασε ένα αφιέρωμα στον "Μακεδονικό αγώνα". Με απλό αλλά ουσιαστικό τρόπο, οι μαθητές αναφέρθηκαν στα γεγονότα της εποχής, πρότειναν να διαβάσουν όλα τα παιδιά το βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα "Στα μυστικά του βάλτου" και έδωσαν βαρύτητα στους Μακεδονομάχους αγωνιστές!
Κλικ πάνω στην εικόνα για μεγέθυνση.
Παρουσίαση των Μακεδονομάχων αγωνιστών.
Ο αγώνας
Ο Μακεδονικός Αγώνας υπήρξε ένας κρίκος στην αλυσίδα των εξεγέρσεων για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Αποτελεί μια από τις πιο ένδοξες σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, γραμμένη με μαρτύρων αίμα, ηρωισμούς και ολοκαυτώματα. Αν και οι πρωταγωνιστές του προέρχονται από όλον τον Ελληνισμό, ωστόσο το κύριο βάρος του Αγώνα το σήκωσε ο ντόπιος πληθυσμός της Μακεδονίας.
Ο αγώνας αυτός θα μείνει στη μνήμη των περισσοτέρων ως ένας ανορθόδοξος πόλεμος ελληνικών και βουλγαρικών ενόπλων σωμάτων μέσα στην τουρκική επικράτεια. Σκοπός των ελληνικών σωμάτων ήταν να περιφρουρήσουν το εθνικό φρόνημα των χωριών, ν' αποκαταστήσουν την τάξη σε όσα χωριά είχαν σημειωθεί αποσκιρτήσεις μετά από πιέσεις των αντιπάλων, να εξουδετερώσουν τις ένοπλες ομάδες και να περιορίσουν τη δράση των ληστρικών σωμάτων, τα οποία κινούνταν μεταξύ παρανομίας και εθνικού αγώνα, ταλαιπωρώντας τους αγροτικούς πληθυσμούς.
Ξεκίνησε ουσιαστικά το 1903 και πήρε τέλος το 1908, όταν θεσπίστηκε το τουρκικό σύνταγμα με το κίνημα των Νεότουρκων. Σ' αυτό το χρονικό διάστημα, δύο ήταν οι κυριότεροι εχθροί του ελληνικού στοιχείου: οι Βούλγαροι κομιτατζήδες και οι Τούρκοι σωβινιστές.
Ο Παύλος Μελάς ήταν η ηγετική μορφή του αγώνα. Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1897 και μπήκε μυστικά για πρώτη φορά στη Μακεδονία τον Φεβρουάριο του 1904. Για δεύτερη φορά επέστρεψε τον Ιούλιο, ως δήθεν ζωέμπορος με το όνομα Πέτρος Δέδες.
Ήταν τόση η λαχτάρα του για τον αγώνα που πέρασε τα σύνορα για τρίτη φορά από τη μεριά της Κοζάνης στις 27 Αυγούστου του 1904 με σώμα 35 ανδρών από Μακεδόνες, Κρητικούς, Λάκωνες κλπ., ως αρχηγός των Σωμάτων Μοναστηρίου – Καστοριάς. Έδρασε με το ψευδώνυμο καπετάν Μίκης Ζέζας, σύνθεση των ονομάτων των παιδιών του. Ο θάνατός του από τουρκικό βόλι στη Σιάτιστα Καστοριάς -το σημερινό Μελά- στις 13 Οκτωβρίου του 1904, συντάραξε τους έλληνες και τον έκανε ήρωα και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.
Μια άλλη σημαντική μορφή, ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης, έλεγε σε γνωστό του: «Όπου να ‘ναι φτάνουν από κάτω και Ελληνικά σώματα Κρητικοί και Μανιάτες. Θα δεις κάθε κλαδί και παλικάρι». Και πραγματικά δεν διαψεύσθηκε, αφού ακολούθησαν αντάρτικα σώματα, που η παρουσία τους και η δράση τους εμψύχωνε τους Έλληνες Μακεδόνες.
Αρχηγοί και οπλαρχηγοί των ελληνικών σωμάτων, στο μακροχρόνιο και σκληρό εκείνο αγώνα, ξεκίνησαν από όλα τα μέρη της ελεύθερης Ελλάδας και είναι αναρίθμητες οι πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας ενός αγώνα που παρατάθηκε ως το καλοκαίρι του 1908, οπότε θεσπίστηκε το νέο τουρκικό Σύνταγμα.
Δεν φτάνουν αλήθεια χίλιες σελίδες για ν’ απαριθμήσει κανείς ονόματα και δράση Ελλήνων στα χώματα της Μακεδονίας.
Ο αγώνας αυτός θα μείνει στη μνήμη των περισσοτέρων ως ένας ανορθόδοξος πόλεμος ελληνικών και βουλγαρικών ενόπλων σωμάτων μέσα στην τουρκική επικράτεια. Σκοπός των ελληνικών σωμάτων ήταν να περιφρουρήσουν το εθνικό φρόνημα των χωριών, ν' αποκαταστήσουν την τάξη σε όσα χωριά είχαν σημειωθεί αποσκιρτήσεις μετά από πιέσεις των αντιπάλων, να εξουδετερώσουν τις ένοπλες ομάδες και να περιορίσουν τη δράση των ληστρικών σωμάτων, τα οποία κινούνταν μεταξύ παρανομίας και εθνικού αγώνα, ταλαιπωρώντας τους αγροτικούς πληθυσμούς.
Ξεκίνησε ουσιαστικά το 1903 και πήρε τέλος το 1908, όταν θεσπίστηκε το τουρκικό σύνταγμα με το κίνημα των Νεότουρκων. Σ' αυτό το χρονικό διάστημα, δύο ήταν οι κυριότεροι εχθροί του ελληνικού στοιχείου: οι Βούλγαροι κομιτατζήδες και οι Τούρκοι σωβινιστές.
Ο Παύλος Μελάς ήταν η ηγετική μορφή του αγώνα. Έλαβε μέρος στον πόλεμο του 1897 και μπήκε μυστικά για πρώτη φορά στη Μακεδονία τον Φεβρουάριο του 1904. Για δεύτερη φορά επέστρεψε τον Ιούλιο, ως δήθεν ζωέμπορος με το όνομα Πέτρος Δέδες.
Ήταν τόση η λαχτάρα του για τον αγώνα που πέρασε τα σύνορα για τρίτη φορά από τη μεριά της Κοζάνης στις 27 Αυγούστου του 1904 με σώμα 35 ανδρών από Μακεδόνες, Κρητικούς, Λάκωνες κλπ., ως αρχηγός των Σωμάτων Μοναστηρίου – Καστοριάς. Έδρασε με το ψευδώνυμο καπετάν Μίκης Ζέζας, σύνθεση των ονομάτων των παιδιών του. Ο θάνατός του από τουρκικό βόλι στη Σιάτιστα Καστοριάς -το σημερινό Μελά- στις 13 Οκτωβρίου του 1904, συντάραξε τους έλληνες και τον έκανε ήρωα και σύμβολο του Μακεδονικού Αγώνα.
Μια άλλη σημαντική μορφή, ο Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης, έλεγε σε γνωστό του: «Όπου να ‘ναι φτάνουν από κάτω και Ελληνικά σώματα Κρητικοί και Μανιάτες. Θα δεις κάθε κλαδί και παλικάρι». Και πραγματικά δεν διαψεύσθηκε, αφού ακολούθησαν αντάρτικα σώματα, που η παρουσία τους και η δράση τους εμψύχωνε τους Έλληνες Μακεδόνες.
Αρχηγοί και οπλαρχηγοί των ελληνικών σωμάτων, στο μακροχρόνιο και σκληρό εκείνο αγώνα, ξεκίνησαν από όλα τα μέρη της ελεύθερης Ελλάδας και είναι αναρίθμητες οι πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας ενός αγώνα που παρατάθηκε ως το καλοκαίρι του 1908, οπότε θεσπίστηκε το νέο τουρκικό Σύνταγμα.
Δεν φτάνουν αλήθεια χίλιες σελίδες για ν’ απαριθμήσει κανείς ονόματα και δράση Ελλήνων στα χώματα της Μακεδονίας.
Ο Μακεδονικός Αγώνας αποτέλεσε το προοίμιο και την έμπνευση των νικηφόρων πολέμων του 1912-13 και της απελευθέρωσης της Μακεδονίας, και αργότερα, των Βαλκανικών Πολέμων, αναπτερώνοντας το ηθικό των Ελλήνων και ξυπνώντας μέσα τους το πνεύμα της Ελευθερίας, για μια ακόμη φορά!
Πηνελόπη Δέλτα
Διαβάζοντας τα δυο βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα, τον "Μάγκα" και "Τα μυστικά τον Βάλτου", βλέπουμε το ενδιαφέρον της για τον Μακεδονικό Αγώνα μέσα από δυο προσωπικότητες, τις πιο αγνές και πιο ιερές, τον Παύλο Μελά και τον καπετάν ’Άγρα.
Το τελευταίο μέρος του βιβλίου "Ο Μάγκας" αναφέρεται στον Παύλο Μελά.
Ο καπετάν Άγρας είναι ο ήρωας του βιβλίου "Στα μυστικά του Βάλτου".
Προτείνω στα παιδιά να ξεκινήσουν από τον "Μάγκα".
Ο Μάγκας είναι μια χαριτωμένη ιστορία με πρωταγωνιστή ένα σκυλάκι που διηγείται όσα βλέπει να κάνουν και όσα ακούει να λένε τα αφεντικά του, μια ελληνική οικογένεια του παλιού, ωραίου και ασυνήθιστου σήμερα αστικού τύπου των αρχών του εικοστού αιώνα.
Αγαπημένος αφέντης του Μάγκα ο Λουκάς, το μικρότερο αγόρι της οικογένειας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το άτακτο κουτάβι δεν ξετρελαίνεται για τα χάδια των διδύμων, της Άννας και της Λίζας.
Το ρόλο του αντιπαθητικού έχει ο ξάδελφος Βρασίδας Σαρδελίδης (τι όνομα!), ο οποίος θα μπλέξει το Λουκά σε περιπέτειες με τα ψέμματά του, αλλά η αλήθεια θα λάμψει στο τέλος -χάρις στον Μάγκα φυσικά. Ξεφυλλίστε και διαβάστε καθώς ο Μάγκας διηγείται ιστορίες από την Αλεξάνδρεια, κάνει φιλίες με το άλογο, τον Μπόμπη, μπλέκεται σε θανάσιμο καυγά με μια κιτρινομούτσουνη γάτα και θέλει να λογαριάζεται Ρωμιός, παρόλο που η ράτσα του, τα φοξ τεριέ, είναι Άγγλοι.
Αγαπημένος αφέντης του Μάγκα ο Λουκάς, το μικρότερο αγόρι της οικογένειας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το άτακτο κουτάβι δεν ξετρελαίνεται για τα χάδια των διδύμων, της Άννας και της Λίζας.
Το ρόλο του αντιπαθητικού έχει ο ξάδελφος Βρασίδας Σαρδελίδης (τι όνομα!), ο οποίος θα μπλέξει το Λουκά σε περιπέτειες με τα ψέμματά του, αλλά η αλήθεια θα λάμψει στο τέλος -χάρις στον Μάγκα φυσικά. Ξεφυλλίστε και διαβάστε καθώς ο Μάγκας διηγείται ιστορίες από την Αλεξάνδρεια, κάνει φιλίες με το άλογο, τον Μπόμπη, μπλέκεται σε θανάσιμο καυγά με μια κιτρινομούτσουνη γάτα και θέλει να λογαριάζεται Ρωμιός, παρόλο που η ράτσα του, τα φοξ τεριέ, είναι Άγγλοι.
Ένα από τα πρόσωπα του έργου είναι ο κηπουρός της οικογένειας Βασίλης, Μακεδόνας από το Ασπροχώρι, στο δρόμο από τη Νάουσα προς τη λίμνη των Γιαννιτσών, που ανήκε στο Σώμα του Παύλου Μελά και βρέθηκε μαζί του στη Σιάτιστα, όταν ο αρχηγός σκοτώθηκε από τουρκική σφαίρα. Λίγες ημέρες έπειτα από το θάνατο του Παύλου Μελά οι Βούλγαροι, που είχαν μάθει ότι ο Βασίλης ανήκε στο Σώμα του Παύλου Μελά, πάτησαν το χωριό του, σκότωσαν τη μάνα του και τη γυναίκα του και πήραν μαζί τους το παιδί του.
Ο Βασίλης έφυγε στην Αθήνα και δυο χρόνια αργότερα, αφού μάζεψε μερικά χρήματα και γνώρισε εκείνους που από την πρωτεύουσα οργάνωναν, ενίσχυαν και κατεύθυναν τον αγώνα στη Μακεδονία, αποφασίζει να γυρίσει πάλι στα μέρη του και να καταταχθεί στο σώμα του καπετάν Νικηφόρου στη λίμνη των Γιαννιτσών. Μαζί του όμως τώρα φεύγουν και δύο νέοι, που είχαν συγκινηθεί από τις αφηγήσεις του και είχαν νιώσει τους πόνους της αγωνιζόμενης Μακεδονίας.
Στην αφήγηση αυτή, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε δυο γενικότερες έννοιες.
Η μία είναι αυτή πού αντιπροσωπεύει ο χωρικός από τη Μακεδονία, που αφού αγωνίστηκε και έχασε στον αγώνα το σπίτι του και την οικογένεια του, κατεβαίνει στην Αθήνα για να εξηγήσει τον πόνο του και να ζητήσει τη βοήθειά τους για τη Μακεδονία.
Η άλλη έννοια είναι το τράνταγμα της ψυχής που προκάλεσε ο θάνατος του Παύλου Μελά.
Ο πονεμένος χωρικός της Μακεδονίας και ο τίμιος νέος της Αθήνας γίνονται έτσι σύμβολα των δύο βάθρων, επάνω στα οποία στηρίχθηκε ο Μακεδονικός Αγώνας.
Χωρίς να γράφει δοκίμιο και χωρίς ρητορικές επιδείξεις, με το απλό ύφος ενός βιβλίου προορισμένου να διαβαστεί από παιδιά, η Πηνελόπη Δέλτα κατόρθωσε να αποδώσει τα κύρια χαρακτηριστικά του Μακεδονικού αγώνα και να συγκινήσει τον αναγνώστη!
Διαβάστε το βιβλίο στην ψηφιακή του μορφή αν έχετε χρόνο. Είναι απολαυστικό και αξίζει τον κόπο!
Εξαιρετική δουλειά!
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίθε να υπάρχουν τέτοιοι δάσκαλοι σε όλα τα σχολεία!
Όπως έλεγαν και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι "πρέπει να επιλέγουμε τους δασκάλους των παιδιών μας και να ελέγχουμε το ποιόν τους για τη σωστή διαπαιδαγώγησή τους".
Σήμερα κάτι τέτοιο είναι πολυτέλεια.
Μακάρι το παράδειγμά σας να αποτελέσει ένα γόνιμο σπόρο και για άλλους εκπαιδευτικούς.
Καλή συνέχεια στο έργο σας!
Ευχαριστώ πολύ, κυρία Δέσποινα! Ευχαριστώ για το γενναιόδωρο σχόλιό σας! Ο καλός λόγος, η ευγένεια, τα σωστά ελληνικά δείχνουν την καλλιέργειά σας. Παίρνω δύναμη για να προχωρήσω με τα μικρά μου σποράκια σε μια προσπάθεια επανάκτησης αξιών που τείνουν να χαθούν!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘα χαρώ πολύ να τα ξαναπούμε.
Καλό βραδάκι!!!